Ninh Thuận là chiến trường thuộc cực Nam-Trung bộ, dưới sự chỉ đạo, chi viện của Trung ương Cục và Quân khu VI; là chiến tníờng hết sức gian khổ, khó khăn về mọi mặt. Súng đạn không đủ để đánh giặc, lương thực không đủ để ăn, thương- bệnh binh không đủ thuốc để chữa trị.... Vùng tạm chiếm địch kèm chặt, vùng căn cứ kháng chiến là vùng đồng bào dân tộc, đời sống đói cơm, lạt muối, luôn bị địch càn quét đánh phá, tuy vậy nhân dân Ninh Thuận vẫn một lòng, một dạ theo Đảng làm cách mạng. Lực lượng vũ trang Ninh Thuận trước Đồng khởi (1960) chỉ có một đội vũ trang, vũ khí trang bị thô sơ, làm nhiệm vụ bảo vệ cơ quan lãnh đạo tỉnh, bảo vệ cán bộ chính trị khi đi hoạt động móc nối cơ sở chuẩn bị thực lực, xây dựng phong trào chính trị trong quần chúng để đấu tranh chông địch. Ngày 20 tháng 12 năm 1960, lực lượng vũ trang tập trung tỉnh Ninh Thuận chính thức được thành lập với 18 người, trong đó có một số đồng chí quê ở Ninh Thuận tập kết từ miền Bắc về trong những năm 1959-1960, tổ chức thành một đội lấy phiên hiệu 427.
Đến tháng 9 năm 1961, Quân khu VI bổ sung cho Ninh Thuận một bộ khung đại đội gồm 31 đồng chí cũng quê ở Ninh Thuận từ miền Bắc tập kết về. Từ hai lực lượng trên, Ban Quân sự tỉnh quyết định sáp nhập thành một đại đội và lấy phiên hiệu Đại đội 305. Cùng thời gian này, thanh niên trong tỉnh thoát ly tham gia kháng chiến, bể sung cho lực lượng vũ trang và chính trị.
Tháng 10 năm 1965, đơn vị 607 (Đại đội 3 và Đại đội 4) ở huyện Ba Vì- Hà Tây bổ sung cho Ninh Thuận. Sang đầu năm 1966, sáp nhập với Đại đội 270 (Đại đội 305) thành 2 đại đội (Đại đội 1 và Đại đội 4), số còn lại bổ sung xây dựng Đại đội 2 Thuận Bắc.
Tháng 5 năm 1967, Tiểu đoàn 610 từ huyện Vĩnh Bảo- Hải Phòng bổ sung cho Quân khu VI. Tháng 6 năm 1967, Quân khu điều Đại đội 2 của Tiểu đoàn 610 cho tỉnh Tuyên Đức, sang tháng 7 điều Tiểu đoàn 610 (thiếu Đại đội 2) về Ninh Thuận. Đầu tháng 11, Quân khu điều tiếp Đại đội 3 của Tiểu đoàn về tỉnh Lâm Đồng.
Ngày 30 tháng 11 năm 1967, Tỉnh đội Ninh Thuận quyết định thành lập Tiểu đoàn bộ binh 610 Ninh Thuận hợp nhất từ các đơn vị: Đại đội 1, Đại đội 4, Tiểu đoàn bộ 610 và 2 trung đội trực thuộc của Tiểu đoàn; cùng với Đại đội 1 và Đại đội 4 tính Ninh Thuận. Đến tháng 1 năm 1971, Tiểu đoàn bộ binh 610 Ninh Thuận biên chế lại chỉ còn 1 đại đội vẫn mang phiên hiệu 610.
Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng, tháng 5 năm 1975, Tiểu đoàn bộ binh 610 Ninh Thuận chính thức được tái lập. Đến tháng 2 năm 1976, Tiểu đoàn giải thể, còn một đại đội bổ sung cho huyện An Phước. Sau khi tái lập tỉnh Ninh Thuận (tháng 4 năm 1992), đến tháng 10 năm 1992 Tiểu đoàn 610 Ninh Thuận được thành lập lại cho đến nay.
Qua 15 năm liên tục chiến đấu và trưởng thành (1960-1975), cán bộ, chiến sỹ Tiểu đoàn bộ binh 610 Ninh Thuận đã đánh trên 1.130 trận lớn nhỏ, trong đó có hàng trăm trận đánh phối hợp với các đơn vị tập trung của tỉnh, các huyện, thị và du kích, lự vệ m ậ t các xã. Là tiểu đoàn tập trung của tỉnh, Đơn vị luôn sáng tạo trong việc vận dụng phương châm tấn công địch bằng 2 chân 3 mũi trên cả 3 vùng chiến lược: Rừng núi, đồng bằng ven biển và vùng sâu thị trấn, thị xã. Ở bất cứ hình thức tác chiến nào đơn vị cũng đạt hiệu suất chiến đấu cao. Phương thức hoạt động luôn đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị qua từng giai đoạn trên từng địa bàn. Lúc thì đánh tập trung, khi thì đánh phân tán nhỏ lẻ, hoạt động căng kéo địch, phối hợp đánh du kích luồn sâu diệt ác, phá kèm hỗ trự cho quần chúng nhân dân nổi dậy đấu tranh chính trị.
Vừa chiến đấu, xây dựng và huân luyện, vừa tham gia công tác chính trị, binh-địch vận. Có lúc tăng cường cán bộ, chiến sỹ cho các đội, mũi công tác. Có thể nói, Tiểu đoàn đứng chân hoạt động ở địa phương nào thì ở đó các phong trào đều phát triển và được nhân dân tin yêu.
Ngày 20 tháng 12 năm 1994, Tiểu đoàn bộ binh 610 Ninh Thuận được Nhà nước phong tặng danh hiệu Đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân. Tiểu đoàn đã và đang phát huy truyền thông của một đơn vị Anh hùng, đóng góp xứng đáng cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc- Quê hương.
Để ghi lại những thành tích của Tiểu đoàn qua cuộc kháng chiến chông đế quốc Mỹ xâm lược, rút ra những bài học kinh nghiệm trong chiến đấu, công tác và xây dựng; phát huy phẩm chất cao qúy của “Bộ đội Cụ Hồ ” và truyền thống của các thế hệ cha anh, Đảng ủy và Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Ninh Thuận chỉ đạo tiến hành biên soạn truyền thống “Tiểu đoàn bộ binh 610 Ninh Thuận Anh hùng”. Trong cuốn sách truyền thống “Tiểu đoàn bộ binh 610 Ninh Thuận Anh hùng”, Ban biên soạn chỉ đề cập chủ yếu về hoạt động của các đơn vị thuộc Tiểu đoàn; các trận đánh mang tính chất phối hợp với các đơn vị vũ trang trong tỉnh trên cơ sở diễn biến chung của chiến trường miền Nam và chiến trường Ninh Thuận.
Để hoàn thành cuốn sử này, Ban biên soạn sử dụng các tài liệu đã ấn hành về lịch sử quân sự các địa phương và của tỉnh Ninh Thuận; hồi ký, nhật ký của các cựu chiến binh và các nhân chứng tham gia trên chiến trường Ninh Thuận... Bên cạnh đó, được sự giúp đỡ nhiệt tình của các cơ quan, ban ngành trong tỉnh cho việc hoàn thành cuôn sử này. Cuốn sử truyền thống “Tiểu đoàn bộ binh 610 Ninh Thuận Anh hùng” góp phần ghi thêm trang sử đấu tranh hào hùng của các lực lượng vũ trang tỉnh Ninh Thuận. Qua đó tác động tích cực trong việc giáo dục thế hệ trẻ truyền thống đấu tranh của cha anh trong kháng chiến chông đế quốc Mỹ. Đây cũng là việc làm có ý nghĩa của những người còn sống nhớ về đồng chí, đồng đội, những người con từ ba miền của Tổ quốc, đã chiến đấu, hy sinh anh dũng vì mảnh đất Ninh Thuận mến yêu này. Đây còn là những thông điệp liên lạc, giao lưu giữa các thế hệ của Tiểu đoàn 610 Anh hùng (BAN BIÊN SOẠN). Tải về