Sinh ra và lớn lên ở làng Thông Lưu,
vùng quê nghèo của xã Thường Nga (Can Lộc, Hà Tĩnh), năm 1967, khi đang học cấp
3, Phan Duy Đường trúng tuyển vào bộ đội, đúng vào thời kỳ cuộc kháng chiến
chống Mỹ cứu nước diễn ra ác liệt nhất.
Để
ngăn chặn tuyến vận tải đường biển, đường sông của miền Bắc tiếp viện nhân tài
và vật lực cho chiến trường miền Nam, những năm 1968 - 1972, giặc Mỹ đã “rải”
xuống vùng sông Lam - Bến Thủy - Cửa Hội hàng vạn quả bom từ trường. Giai đoạn
này, Phan Duy Đường là tiểu đội trưởng thuộc Tiểu đoàn 37 Công binh, Quân khu
4, được cấp trên giao làm tổ trưởng tổ trinh sát, phối hợp với bộ đội hải quân
rà phá bom để mở luồng an toàn cho tuyến vận tải. Khi phá được quả bom từ
trường thứ 37 của địch, tổ của anh gặp phải một quả bom Model 3, loại bom từ
trường mới được Mỹ cải tiến và thả xuống vùng biển miền Bắc nước ta. Loại bom
này có tính sát thương mạnh, độ nhạy cao nên rất nguy hiểm đối với công binh
trong quá trình tháo gỡ.
Trước
tình huống bất ngờ này, không quản ngại hy sinh, Phan Duy Đường và một chiến sỹ
bên hải quân đã xung phong làm nhiệm vụ. Trước khi bước vào “trận đánh sinh
tử”, đơn vị đã tiến hành làm lễ tuyên thệ cảm tử cho các anh. Một “cuộc chiến”
không cân sức diễn ra âm thầm nhưng vô cùng căng thẳng. Một bên là quả bom từ
trường đen trũi, lạ lẫm về tính năng, cấu tạo với sức công phá cực lớn và một
bên là hai chiến sỹ công binh với dụng cụ tác nghiệp thô sơ. Chỉ cần một sơ
suất nhỏ, bom có thể phát nổ bất cứ lúc nào. Thời gian chậm chạp trôi trên mặt
đồng hồ của người chỉ huy, trong hồi hộp, lo lắng của các đồng đội. Và 2 tiếng
đồng hồ im ắng trôi qua, những con ốc cuối cùng đã được tháo ra khỏi ngòi nổ
một cách an toàn. Chiến thắng cuối cùng đã thuộc về các anh. Quả bom Model 3 đã
bị vô hiệu hóa. Trong tiếng hò reo vang dậy, người chỉ huy và các đồng đội đã
ào đến ôm chầm lấy những người anh hùng với những giọt nước mắt mừng vui.
Sau
khi được tháo gỡ an toàn, quả bom được chuyển ngay ra Bộ Quốc phòng, được
chuyên gia quân sự Việt Nam, Liên Xô sử dụng nghiên cứu và làm tài liệu giảng
dạy trong nhà trường cho binh chủng công binh của ta và bạn. Cũng từ đây, bom
Model 3 không còn đáng sợ trên tuyến đường vận tải biển của ta như trước nữa.
Sau
chiến công này, Phan Duy Đường đã được tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng
Ba, được kết nạp lớp đảng viên Hồ Chí Minh vào năm 1972 cùng nhiều danh hiệu vẻ
vang khác.
Năm
1977, Phan Duy Đường rời quân ngũ, chuyển ngành về công tác tại UBND huyện Can
Lộc. Với tâm niệm, là người lính Cụ Hồ thì dù ở cương vị công tác nào cũng phải
nỗ lực hết mình để hoàn thành nhiệm vụ, anh đã vượt qua những khó khăn ban đầu
và bắt nhịp rất nhanh với vai trò mới. Từ một cán bộ văn phòng, chỉ 6 năm sau,
anh được đề bạt giữ chức Phó Văn phòng rồi Chánh Văn phòng UBND huyện. Từ Ủy
viên Ban Thường vụ Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện, tháng 11/1999 đến tháng
3/2009, anh là Tỉnh ủy viên, đại biểu HĐND tỉnh, giữ chức Bí thư Huyện ủy - Chủ
tịch HĐND huyện Can Lộc.
Đồng chí Đặng Duy Báu - nguyên
Bí thư Tỉnh ủy, nguyên Chủ tịch HĐND tỉnh Hà Tĩnh kể lại: “Năm 2001, thực hiện
các nghị quyết về chuyển đổi ruộng đất nông nghiệp và xóa đói giảm nghèo, giải
quyết việc làm, tập trung xây dựng NTM của Tỉnh ủy và chỉ thị của BTV Tỉnh ủy
về “Xóa nhà tranh tre dột nát cho hộ nghèo và hộ chính sách”, Can Lộc triển
khai khá bài bản, đạt kết quả rất tốt. Ngày 19/5/2003, Can Lộc công bố hoàn
thành xóa nhà tranh tre dột nát gắn với ngói hóa nhà ở cho hộ nghèo và đối
tượng chính sách đạt 99,7%. Đặc biệt, huyện có sáng kiến cấp bằng chứng nhận và
có bộ sưu tập gần 3.000 bức ảnh đối chứng giữa nhà cũ và nhà mới rất sinh động.
Tại hội nghị tổng kết “Xóa nhà tranh tre dột nát” ở Hà Nội, sau báo cáo về kết
quả và kinh nghiệm của Can Lộc, cả hội trường vỗ tay nhiệt liệt. Thủ tướng Phan
Văn Khải và Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Phạm Thế Duyệt đã xuống
bắt tay đồng chí Báu và đồng chí Đường. Sau đó, đồng chí Phan Duy Đường còn
được mời dự hội thảo về các chủ đề trên tại các địa phương như: Hà Nội, Thanh
Hóa, Quảng Bình”. Sau thành công của chương trình “Xóa đói giảm nghèo và ngói
hóa nhà ở”, Can Lộc tiếp tục triển khai các chương trình “Nước sạch, vệ sinh
môi trường trong gia đình, nhà trường và cộng đồng” và “Chuyển đổi, sử dụng
ruộng đất giai đoạn 2” do đồng chí Phan Duy Đường đề xuất, được tỉnh đồng tình.
Can Lộc đã cùng Sở NN&PTNT tổ chức hội thảo tại xã Vĩnh Lộc (nay là xã
Khánh Vĩnh Yên) và triển khai thực hiện rất hiệu quả.
Đồng
chí Đặng Duy Báu khẳng định: “Nhờ sâu sát cơ sở, bám sát vào dân, tâm huyết với
phong trào... cùng với cách làm việc dân chủ, tự tin, năng động, sáng tạo và
quyết đoán, có khả năng tác động và nuôi dưỡng phong trào nên đồng chí Đường
được cán bộ và Nhân dân yêu mến, tin tưởng”.
Với
suy nghĩ “đất học, phải nêu cao đạo học”, tháng 4/2009, vừa nghỉ hưu được ít
ngày, đồng chí Đường tiếp tục đảm nhận vị trí Chủ tịch Hội Khuyến học huyện.
Không quản tuổi tác, bệnh tật của một thương binh, đồng chí rong ruổi vào Nam ra Bắc gặp
gỡ các hội đồng hương, con em quê hương thành đạt vận động gây quỹ khuyến học
cho quê nhà. Nhờ đó, hội có nguồn quỹ đến 5 tỷ đồng, dẫn đầu cả tỉnh. Hằng năm,
hội phát thưởng cho hơn 1.500 đối tượng là học sinh nghèo vượt khó học giỏi và
những tập thể, cá nhân có thành tích trong hoạt động khuyến học, khuyến tài.
Can Lộc là đơn vị đầu tiên của tỉnh tổ chức thành công hội thảo cấp xã về xây
dựng dòng họ hiếu học, tạo sức lan tỏa trên toàn huyện. 3 năm liền, hội được
Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam tặng cờ thi đua; năm 2011, được Thủ tướng
Chính phủ tặng bằng khen.
Nói
về CCB, cựu Bí thư Huyện ủy Phan Duy Đường, các đồng chí lãnh đạo xã Thường Nga
cảm nhận: Hầu như các công trình hạ tầng của xã đều có công đóng góp của anh
Đường. Để giúp xã nghèo như Thường Nga theo kịp được các địa phương khác, anh
đã dày công kết nối với anh em, bạn bè có vị trí xã hội, có điều kiện kinh tế
giúp đỡ về kinh phí xây dựng các công trình như: đường liên thôn, cầu dân sinh,
xây dựng hội quán, dự án nước sạch cho khu dân cư mới thành lập… Hằng năm, vào
các dịp lễ tết, anh vận động các nhà hảo tâm và tự bỏ kinh phí tặng hàng chục
suất quà cho các đối tượng chính sách.
Anh
Đường thường tâm sự với bạn bè: “Tấm gương đạo đức Bác Hồ có thể gói gọn trong
8 chữ: cần - kiệm - liêm - chính - chí công - vô tư. Mỗi người cố gắng học tập
và vận dụng sao cho thiết thực theo điều kiện cụ thể của mình. Là người CCB,
tôi hiểu rõ sự cần thiết phải hy sinh cho cách mạng; là một cựu lãnh đạo, tôi
càng thấm thía ơn nghĩa của dân và cần được đáp đền. Còn một ngày trên cõi đời
này, tôi sẽ cố gắng học tập và làm theo thật tốt những lời dạy bảo của Bác
Hồ”./.
Theo Báo Hà
Tĩnh