Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh ở các trường trung học phổ thông trong bối cảnh hiện nay

Xác định muốn xây dựng và bảo vệ chủ nghĩa xã hội trước hết phải có con người xã hội chủ nghĩa, Đảng và Nhà nước ta đã đề ra định hướng “giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện” nhưng quan trọng hơn hết là giáo dục tư tưởng chính trị để hình thành được những con người có lý tưởng cộng sản. Vì vậy thực hiện giáo dục lý tưởng cách mạng là một nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược quan trọng trong xây dựng, củng cố bản lĩnh chính trị cho các thế hệ người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ nói chung và học sinh trung học phổ thông (sau đây viết tắt là THPT) nói riêng.

Ở Việt Nam, đề cập đến lý tưởng cách mạng chính là lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, là những khát khao, nguyện vọng của mỗi người và toàn thể Nhân dân về độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội với các đặc trưng: dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Để hình thành được lý tưởng cách mạng cho mỗi người dân Việt Nam, giáo dục là hoạt động cần thiết. Theo đó, giáo dục lý tưởng cách mạng là hoạt động một cách có mục đích, hệ thống và kế hoạch nhằm hình thành “những con người có lòng trung thành với chủ nghĩa cộng sản, có sự phát triển toàn diện, hài hòa, kết hợp một cách hữu cơ niềm tin cộng sản chủ nghĩa với hoạt động hướng vào việc xây dựng xã hội cộng sản chủ nghĩa”[1].

1. Sự cần thiết tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh trung học phổ thông

Thứ nhất, xuất phát từ vị trí, vai trò, đặc điểm của học sinh THPT.

Thế hệ trẻ Việt Nam được xác định là “đội quân xung kích quyết định của đạo quân vô sản quốc tế”, “đội hậu bị của Đảng”, “Nguồn sinh lực chiến đấu của cách mạng”, “đội quân hậu bị hùng mạnh của cách mạng”, “người chủ tương lai của nước nhà”. Học sinh THPT là bộ phận của thế hệ trẻ Việt Nam, đang ở độ tuổi thanh, thiếu niên. Đây là lứa tuổi có sự phát triển tự ý thức có tính toàn diện và sâu sắc, hình thành thế giới quan, tìm kiếm, lựa chọn và xây dựng lý tưởng sống. Học sinh có nhu cầu tìm hiểu, xây dựng hình ảnh của bản thân, thường quan tâm đến những nguyên tắc chung, ý nghĩa của cuộc sống, quan hệ giữa con người với con người, về chân, thiện, mỹ; là lứa tuổi tiếp thu cái mới nhanh, thế hiện sự thông minh, sáng tạo. Tuy nhiên, lứa tuổi học sinh THPT vẫn còn nhược điểm là chưa phát huy hết năng lực độc lập suy nghĩ, còn kết luận vội vàng theo cảm tính, dễ bi quan chán nản khi gặp thất bại, dễ sinh ra chủ quan, nông nổi, kiêu ngạo[2], dễ bị tác động của bối cảnh hiện nay, đặc biệt là sự tác động của các thông tin trên mạng internet. Triệt để lợi dụng những ưu và nhược điểm trong đặc điểm của tuổi trẻ nói chung và học sinh THPT nói riêng, các thế lực thù địch tiến hành các thủ đoạn thâm nhập làm phai nhạt, triệt tiêu những yếu tố tích cực, tạo “khoảng trống” trong tư tưởng của giới trẻ về mục tiêu lý tưởng, làm suy thoái về đạo đức, lối sống và dần dẫn đến “tự chuyển hóa”. Do đó đây là độ tuổi cần có sự định hướng, giáo dục từ gia đình, nhà trường và xã hội trong việc hình thành lý tưởng cách mạng, phẩm chất, năng lực, nhân cách công dân.

Thứ hai, xuất phát từ vai trò của giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh THPT.

Giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh THPT có vai trò rất quan trọng. Đây là nhiệm vụ có ý nghĩa cấp bách, yêu cầu cách mạng cần thực hiện xuyên suốt của Đảng và Nhà nước Việt Nam trong tiến trình cách mạng. Đây là nhiệm vụ của toàn Đảng, của các cấp, các ngành, đoàn thể, gia đình và xã hội để tạo điều kiện tối đa cho thế hệ trẻ học tập, lao động, cống hiến, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, kế tục sự nghiệp cách mạng của dân tộc, của Đảng.

Giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh THPT góp phần hình thành nhân cách xã hội chủ nghĩa cho thế hệ trẻ nói chung và học sinh nói riêng. Đó là những thanh niên có lý tưởng sống cao đẹp: biết tu dưỡng bản thân, cống hiến cho cộng đồng, xã hội; yêu nước, trọng dân, tin dân và biết làm việc vì dân; hiếu kính với cha mẹ; không ngừng phấn đấu lao động, cống hiến cho quê hương, đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

Giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh THPT góp phần định hướng tư duy, hành động, xác định động cơ học tập, phấn đấu cho học sinh THPT. Đồng chí Nguyễn Văn Linh đã từng khẳng định: “Chúng ta phải hết sức coi trọng yêu cầu xác lập lý tưởng cộng sản chủ nghĩa trong thanh niên. Nếu không có lý tưởng đúng, lẽ sống đúng thì làm sao có tình cảm và hành động đúng được?”[3].

Giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh THPT có vai trò quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ chính trị của mỗi trường THPT. Kết quả của công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh là một trong các căn cứ để đánh giá mặt hạnh kiểm (dạy người) cho học sinh; đồng thời tạo động lực để học sinh đạt được mặt học lực (dạy chữ). Từ đó công tác giáo dục lý tưởng cách mạng sẽ góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện của mỗi nhà trường.

Mặt khác, giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh THPT góp phần tổ chức, huy động lực lượng học sinh tham gia đấu tranh chống lại các luận điểm sai trái, thù địch, chống lại các biểu hiện tiêu cực trong học tập nói riêng và tiêu cực trong xã hội nói chung, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Thứ ba, xuất phát từ kết quả của hoạt động giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh trung học phổ thông thời gian qua.

Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, gia đình, nhà trường, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh và xã hội đã chú trọng thực hiện giáo dục học sinh THPT theo nguyên tắc toàn diện, trong đó có giáo dục lý tưởng cách mạng. Với đa dạng các hoạt động và cách thức, giáo dục lý tưởng cách mạng thời gian qua đã tác động rất lớn đến tư tưởng, nhận thức của học sinh THPT.

Về nhận thức chính trị, thông qua tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, truyền thống của đất nước, dân tộc, quê hương, Đảng, Đoàn, trường; tình hình thời sự chính trị thế giới, trong nước, trong tỉnh, âm mưu, thủ đoạn chống phá đất nước của các thế lực thù địch, kiến thức chính trị của phần lớn học sinh cơ bản được từng bước nâng cao. Phần lớn học sinh hiểu rõ, đầy đủ và chính xác hơn vai trò của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng trong xây dựng đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Kết quả khảo sát xã hội học do chính tác giả thực hiện đối với 1675 học sinh THPT của năm học 2021-2022 trên địa bàn thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận đã phản ánh những kiến thức chính trị cơ bản của học sinh được hình thành ở mức độ ghi nhớ, hiểu biết nhất định; phần lớn học sinh đã có nhận thức đúng về tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.

Về hình thành niềm tin, truyền thống cách mạng, với nhận thức chính trị đúng và ngày càng nâng cao, phần lớn học sinh THPT tin tưởng vào sự đúng đắn của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng, tương lai tươi sáng của dân tộc, các chuẩn mực của cộng đồng và xã hội. Những truyền thống của đất nước, dân tộc, Đảng, Đoàn, đặc biệt là truyền thống hiếu học, cần cù, sáng tạo của dân tộc Việt Nam được phần lớn học sinh ra sức phát huy. Phần lớn học sinh THPT đã hình thành được những quan niệm, nguyện vọng sống và sáng tạo theo truyền thống, những điều tốt đẹp. Về thái độ chính trị, phần lớn học sinh THPT tích cực tham gia các hoạt động mang tính tập thể, tính cộng đồng, xã hội; sẵn sàng nhận và hoàn thành nhiệm vụ theo sự phân công của trường, Đoàn Thanh niên và lớp.

Phần lớn học sinh THPT có sự quan tâm nhất định đến lĩnh vực chính trị, có tinh thần đấu tranh với các quan điểm sai trái, thù địch và các biểu hiện tiêu cực về đạo đức, lối sống. Ví như khi được tổ chức lấy ý kiến góp ý Luật Thanh niên (sửa đổi), báo cáo chính trị Đại hội Đảng các cấp,v.v.. phần lớn đoàn viên thanh niên ở các nhà trường THPT đã bày tỏ ý kiến đồng thuận với các văn bản được lấy ý kiến. Theo kết quả khảo sát 1675 học sinh THPT của năm học 2021 - 2022 trên địa bàn thành phố Phan Rang-Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận, khi được hỏi về thái độ của học sinh đối với các mặt tiêu cực trong xã hội, 56,9% học sinh xác định kiên quyết đấu tranh dù có thiệt hại đến bản thân, xác định được lợi ích của những nội dung giáo dục lý tưởng cách mạng, trách nhiệm của mình đối với quê hương, đất nước và bản thân mình; 84,9% học sinh được hỏi đều có mong muốn góp phần xây dựng đất nước, tỉnh ngày càng phát triển; đáng lưu ý có 36 ý kiến khác với nội dung cơ bản thể hiện tinh thần lạc quan về sự phát triển của đất nước, của tỉnh và ra sức học tập, phấn đấu để góp sức cho sự phát triển. Tỷ lệ học sinh đến tuổi tham gia vào tổ chức Đoàn Thanh niên của tất cả các trường đều chiếm tỷ lệ lớn.

Về bản lĩnh chính trị, phần lớn học sinh THPT có tư tưởng vững vàng, kiên định mục tiêu, lý tưởng cách mạng trước tác động của các hiện tượng tiêu cực, luận điệu chống phá của kẻ thù. Với sự phối hợp trong công tác giáo dục nói chung và giáo dục lý tưởng cách mạng nói riêng của gia đình, nhà trường và xã hội, phần lớn học sinh THPT đã nhận thức được vai trò, vị trí của thế hệ trẻ, xác định được động cơ học tập đúng, không ngừng phấn đấu học tập, rèn luyện đạo đức với mong muốn trở thành thanh niên sống có lý tưởng, có khát vọng cống hiến cho quê hương, đất nước. Theo kết quả khảo sát 1675 học sinh THPT của năm học 2021 - 2022 trên địa bàn thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận, 84,8% học sinh được hỏi chọn cần xác định rõ lý tưởng sống của mình với những ước mơ, hoài bão, luôn tha thiết hướng đến những cái cao đẹp; 68,7% học sinh lựa chọn là chịu khó học hỏi, rèn luyện, phấn đấu, học đi đôi với hành; 56,8% học sinh lựa chọn biết tránh xa những cám dỗ tiền bạc, danh lợi, địa vị quyền lực.

Công tác giáo dục lý tưởng cách mạng của hệ thống chính trị, nhà trường và xã hội thời gian qua mặc dù đã góp phần hình thành được các thế hệ học sinh sống có lý tưởng cách mạng nhưng vẫn còn một bộ phận học sinh chưa xác định được định hướng cho mình, có những biểu hiện của lối sống ích kỷ, không chịu cống hiến, không coi trọng truyền thống, sùng ngoại, thích thành tích. Tỷ lệ học sinh THPT các trường được tham gia lớp cảm tình Đảng và được kết nạp vào hàng ngũ Đảng chiếm tỷ lệ rất ít. Nhận thức chính trị của một số học sinh vẫn còn những hạn chế nhất định. Một bộ phận học sinh không quan tâm đến việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, ít quan tâm đến các hoạt động của Đoàn, thờ ơ trước các hoạt động, thiếu gắn bó trong các mối quan hệ trong nhà trường. Một bộ phận nhỏ Đoàn viên thanh niên, học sinh ở các trường chưa có ý thức phấn đấu rèn luyện, ý thức chấp hành nội quy trường lớp chưa cao, thậm chí còn tình trạng học sinh vi phạm Luật Giao thông. Hay nói cách khác, tình trạng “nhạt Đảng, khô Đoàn, xa rời chính trị” vẫn tồn tại trong một bộ phận thanh, thiếu niên, trong đó có học sinh THPT. Nếu không khắc phục được tình trạng “nhạt Đảng, khô Đoàn, xa rời chính trị” trong một bộ phận học sinh THPT thì đã tạo ra “mảnh đất” thuận lợi để các thế lực thù địch thúc đẩy “diễn biến” để “chuyển hóa” thế hệ rường cột của nước nhà. 

Thứ tư, xuất phát từ âm mưu, hoạt động chống phá Đảng, nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa Việt Nam của các thế lực thù địch trong bối cảnh hiện nay

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và cách mạng công nghiệp lần thứ tư, các thế lực thù địch đẩy mạnh thực hiện âm mưu, hoạt động chống phá Đảng, nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tấn công mạnh vào nền tảng tư tưởng của Đảng Cộng sản Việt Nam, đặc biệt thế hệ trẻ là đối tượng “trọng điểm”. Các thế lực thù địch đẩy mạnh thực hiện “Diễn biến hòa bình” trong lĩnh vực giáo dục để từng bước dẫn dụ lớp người trẻ vào con đường sai trái, “chán lịch sử”, “lười học chính trị”, “mất gốc”, tỏ thái độ xem xét, chống đối đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, sự nghiệp cách mạng của Nhân dân ta,v.v.. Các thế lực thù địch sử dụng nhiều thủ đoạn tuy không mới nhưng hết sức tinh vi tạo tiền đề dẫn đến sự suy thoái về tư tưởng chính trị như ra sức truyền bá các loại văn hóa phẩm đồi trụy, lối sống ích kỷ, thực dụng, sùng ngoại, thích hưởng thụ, chạy theo vật chất, coi nhẹ các giá trị tinh thần. Triệt để lợi dụng không gian mạng, các thế lực thù địch tạo ra “mớ hỗn độn” của các luồng thông tin “tốt - xấu, thật - giả, đúng - sai”, để làm cho thanh, thiếu niên hoang mang, mất định hướng, dễ bị thao túng bởi “hội chứng đám đông”, dẫn đến lệch lạc trong nhận thức, sai trái trong một số hành động. Hệ quả tất yếu của các hoạt động đó là các thế lực thù địch thực hiện được âm mưu “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong giới trẻ. Do đó, trách nhiệm của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta là cần đề cao cảnh giác, kiên quyết đấu tranh, bảo vệ thế hệ tương lai của đất nước.

 2. Giải pháp tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh của các trường Trung học phổ thông

Một là, tăng cường công tác lãnh, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng, Ban Giám hiệu, Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên của các trường THPT đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh.

Đây là giải pháp xác định vai trò lãnh đạo của tổ chức Đảng, vai trò quản lý của Ban Giám hiệu trên cơ sở cụ thể hóa chủ trương của Đảng ủy, vai trò của tổ chức Đoàn Thanh niên các trường với tư cách là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên nhà trường.

Trước hết cấp ủy Đảng, Ban Giám hiệu, Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên của các trường cần xác định rõ hơn, toàn diện hơn nhiệm vụ giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục trong thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện.

Trong nghị quyết nhiệm kỳ, hằng năm, hàng quí, hàng tháng của Đảng ủy các trường cần thể hiện rõ lãnh đạo công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh là một nội dung trong lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị của trường. Định kỳ, Đảng ủy các trường cần chú trọng tăng cường công tác lãnh đạo thông qua việc ban hành và lãnh đạo thực hiện các nghị quyết chuyên đề về công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh. Đảng ủy tăng cường lãnh đạo chính quyền, Đoàn Thanh niên, Công đoàn, các đoàn thể khác và đảng viên của trường thực hiện công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh.

Ban Giám hiệu các trường cần cụ thể hóa các chỉ đạo, hướng dẫn của Sở Giáo dục Đào tạo, chủ trương, Nghị quyết của Đảng ủy nhà trường thành các chương trình, kế hoạch cụ thể để triển khai thực hiện. Các kế hoạch được xây dựng cần được chú trọng về chất lượng, tính khả thi, tránh tình trạng chung chung, mang tính lặp lại giữa các năm; thể hiện rõ nội dung, cách thức truyền tải, tương tác đến học sinh, các tiêu chuẩn đánh giá kết quả thực hiện và việc sử dụng kết quả vào đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh.

Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên mỗi trường cần chú trọng hơn việc cụ thể hóa các chủ trương của Trung ương Đoàn và tổ chức Đoàn cấp trên thành các kế hoạch trong tổ chức các hoạt động giáo dục, hoạt động phong trào cho đoàn viên thanh niên. Các kế hoạch này cần bám sát vào sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng, tình hình thực tiễn, nguyện vọng của đoàn viên thanh niên mỗi trường.

Mặt khác, vì “lãnh đạo mà không kiểm tra coi như không lãnh đạo”, do đó để tăng cường công tác lãnh, chỉ đạo, Đảng ủy, Ban Giám hiệu, Ban Chấp hành Đoàn Thanh niên mỗi trường cần chú trọng tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các hoạt động có liên quan đến hoạt động giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh.

Hai là, chú trọng nâng cao nhận thức của viên chức, học sinh, phụ huynh học sinh và toàn xã hội về vai trò của công tác giáo dục lý tưởng cách mạng hướng đến mục tiêu giáo dục toàn diện

Đây là giải pháp về tư tưởng để định hướng hành động và huy động sự tham gia của viên chức, học sinh, phụ huynh học sinh và toàn xã hội trong thực hiện giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh.

Để nâng cao nhận thức cho đội ngũ viên chức các trường về vai trò của công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, các trường cần phải: Thực hiện tốt công tác quán triệt tới viên chức về các chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, các văn bản chỉ thị, hướng dẫn của các cấp trên, các văn bản cụ thể của trường liên quan đến công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh; tổ chức các hội thảo, hoạt động nghiên cứu khoa học để đánh giá đúng tầm quan trọng của công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh; thống nhất các hình thức đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh theo tinh thần đổi mới.

Đối với học sinh, cần giáo dục cho học sinh tinh thần “học để biết, học để làm, học để chung sống, học để khẳng định mình”, học để làm người, giúp đời, học để phụng sự Tổ quốc và Nhân dân. Muốn vậy, đầu mỗi năm học, học sinh cần được nhà trường tuyên truyền về vị trí, vai trò của việc giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh. Các trường cần chú trọng tiếp tục phát huy các hình thức tuyên truyền thông qua các cuộc sinh hoạt lớp, sinh hoạt chi đoàn, các nhóm zalo của lớp, của chi đoàn, các buổi sinh hoạt dưới cờ, đưa lên trang web, facebook của trường, lồng ghép trong quá trình giảng dạy các môn xã hội. Nhà trường cần tổ chức cho học sinh nắm bắt rõ quyền và trách nhiệm của học sinh, ký cam kết với nhà trường trong thực hiện nhiệm vụ học tập và tham gia các hoạt động của nhà trường.

Đối với phụ huynh học sinh, cần thông qua sự truyền đạt của học sinh, giáo viên chủ nhiệm lớp, thông tin trong các kỳ họp phụ huynh học sinh và các phương tiện thông tin đại chúng,… để nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động giáo dục lý tưởng cách mạng và phối hợp với nhà trường tạo điều kiện cho học sinh tham gia các hoạt động giáo dục nhất là giáo dục trải nghiệm, giáo dục ngoài giờ lên lớp.

Ba là, cụ thể hóa về nội dung và đa dạng về phương thức giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh

Đây là giải pháp để biến các chương trình, kế hoạch của Ban Giám hiệu, tổ bộ môn, Đoàn Thanh niên đi vào thực tiễn góp phần trực tiếp tác động đến nhận thức, tư tưởng và hành động của học sinh. Nội dung, phương thức giáo dục cần được tổ chức phù hợp với nhu cầu, nguyện vọng, tâm lý lứa tuổi, tình hình, trình độ, năng lực của học sinh mỗi trường.

Nội dung giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh cần được cụ thể hóa thành những điều đơn giản trong cuộc sống thực tiễn hằng ngày; gắn với việc học tập, làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; gắn với nội dung giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa, giáo dục pháp luật và được xây dựng cụ thể gắn với mức độ trưởng thành của học sinh, với việc phân phối chương trình giáo dục THPT của Bộ Giáo dục đào tạo ở các môn xã hội. Trên cơ sở nội dung được xây dựng ở từng khối lớp, các tổ chuyên môn, Đoàn Thanh niên xây dựng các nội dung giáo dục phù hợp, tổ chức biên soạn các tài liệu tham khảo, chuyên đề về lý tưởng, đạo đức, lối sống cho học sinh.

Về phương thức, các trường THPT cần tiếp tục phát huy hiệu quả các diễn đàn, buổi tiếp xúc, giao lưu, đối thoại giữa Đảng ủy, Ban Giám hiệu trường với học sinh, các hộp thư điện tử, nhóm zalo, trang web, facebook, hộp thư góp ý…; trong đó chú trọng đặc biệt đến phát huy hiệu quả hoạt động của tổ tư vấn tâm lý học sinh. Các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cần được tăng cường nhưng cần lưu ý kết hợp hài hoà giữa “học mà chơi, chơi mà học” theo đúng định hướng giáo dục. Các hoạt động tiến hành công tác giáo dục và các hoạt động phong trào của Đoàn Thanh niên cần được chú trọng tăng cường.

Trong đấu tranh với các luận điệu sai trái của các thế lực thù địch, các tiêu cực xã hội, các trường cần chú trọng hơn thông qua việc tăng cường làm tốt công tác nhận diện quan điểm không đúng, âm mưu hoạt động “diễn biến hòa bình”, biểu hiện của tiêu cực và hướng dẫn học sinh đấu tranh trước hết bằng những hành động khi tham gia mạng xã hội là không thích, không chia sẻ, không bình luận ủng hộ. Đối với một số học sinh có khả năng viết văn tốt, am hiểu các vấn đề xã hội, các trường cần tạo điều kiện, môi trường để học sinh tham gia vào phản bác các quan điểm sai trái, các tiêu cực như thông qua phát động các cuộc thi, phong trào học sinh viết văn, xây dựng video, làm thơ.

Các trường cần chú trọng nâng cao chất lượng giảng dạy các môn học trong chương trình giáo dục phổ thông, đặc biệt là các môn: giáo dục công dân, lịch sử, địa lý, ngữ văn. Các cơ quan, ban ngành, các trường THPT tiếp tục xây dựng và nhân rộng các tập thể, cá nhân thế hệ trẻ, học sinh điển hình về sống có lý tưởng cách mạng, các mô hình giáo dục lý tưởng cách mạng có hiệu quả. Một số trường cần tiếp tục phát huy hoặc xây dựng mới các chuyên mục trên trang web, chuyên đề trên chương trình phát thanh để lan tỏa những tấm gương học sinh tốt, học sinh giỏi, học sinh có thành tích vượt trội.

Các trường cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh như khai thác tối đa các thông tin, kiến thức trên Hệ Tri thức Việt số hóa tại địa chỉ https://itrithuc.vn/; khuyến khích viên chức, học sinh xây dựng các video clip, hình ảnh, bài viết về giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống, kỹ năng sống phù hợp với từng cấp học, trình độ đào tạo và truyền tải qua nhóm zalo, kênh Facebook của Đoàn Thanh niên và trang web của trường. 

 Bốn là, tăng cường công tác phối hợp giữa các tổ chức, viên chức trong trường, giữa nhà trường với hệ thống chính trị trên địa bàn và xã hội, trong đó phát huy vai trò nòng cốt của Đoàn Thanh niên, giáo viên chủ nhiệm và giáo viên giảng dạy các môn xã hội, vai trò tự giáo dục của học sinh trong giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh

Đây là giải pháp góp phần phát huy triệt để vai trò, tính đoàn kết, tinh thần trách nhiệm của các tập thể, cá nhân trong và ngoài nhà trường, đặc biệt là lực lượng nòng cốt trong công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh.

Trong công tác phối hợp giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh giữa nhà trường và gia đình, nhà trường cần giữ vị trí trung tâm, chủ động trong việc liên hệ, phối hợp. Nhà trường cần tranh thủ mọi nguồn lực trong xã hội để thực hiện tốt quá trình xã hội hóa giáo dục. Đồng thời, nhà trường cần chú trọng tăng cường công tác phối kết hợp với các đơn vị, các chuyên gia, cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các lĩnh vực ở địa phương trong thực hiện giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh thông qua các hoạt động trải nghiệm và ngoại khóa.

Mặt khác, các trường cần chú trọng thực hiện các giải pháp phát huy vai trò của các lực lượng nòng cốt trong thực hiện công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh. Để phát huy vai trò nòng cốt của Đoàn Thanh niên, tổ chức Đoàn Thanh niên của trường cần phải được tiếp tục xây dựng vững mạnh, thu hút tập hợp đoàn viên thanh niên, học sinh vào các hoạt động của Đoàn. Đội ngũ giáo viên chủ nhiệm, giáo viên giảng dạy các môn xã hội cần được nâng cao chất lượng thông qua việc tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các lớp bồi dưỡng, tập huấn; đào tạo chương trình trung cấp lý luận chính trị, bồi dưỡng tư tưởng Hồ Chí Minh. Với việc xác định biến quá trình giáo dục thành quá trình tự giáo dục là khâu rất quan trọng và có tính quyết định nhất nên cần tiếp tục phát huy khả năng tự giáo dục lý tưởng cách mạng của học sinh với những việc làm cụ thể: xác định rõ lý tưởng sống của mình; chủ động, tích cực thực hiện nhiệm vụ học tập, chịu khó học hỏi, rèn luyện, phấn đấu; biết tránh xa những cám dỗ; sẵn sàng xả thân, tham gia tự tích cực vào các hoạt động của Đoàn thanh niên và nhà trường.

Năm là, chú trọng xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện

Đây là giải pháp xác định cơ sở để thực hiện tốt hoạt động giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh.

Để xây dựng môi trường giáo dục an toàn, lành mạnh, thân thiện, các trường cần có những chủ trương, cơ chế và hoạt động tạo điều kiện cho học sinh tiếp cận thấm nhuần các giá trị văn hóa dân tộc, làm cho văn hóa gắn kết với tất cả các hoạt động của học sinh. Mỗi trường cần xây dựng hệ giá trị văn hóa cốt lõi làm chuẩn mực để viên chức, học sinh đồng thuận và cùng nhau xây dựng.

Các trường cần tiếp tục xây dựng, hoàn thiện và triển khai thực hiện bộ quy tắc ứng xử trường học bảo đảm định hướng giáo dục đạo đức, lối sống, lý tưởng và hoàn thiện nhân cách học sinh, phù hợp với chuẩn mực đạo đức đã được xã hội thừa nhận, với quy định của pháp luật, với mục tiêu, đặc điểm của trường, ngành Giáo dục - Đào tạo, đảm bảo tính thực tiễn và tính khả thi, tính dân chủ và nhân văn. Thầy cô giáo phải là “tấm gương sáng cho học sinh noi theo”, cần tích cực tự học, tự rèn luyện, bổ sung kỹ năng nghiệp vụ để nâng cao năng lực ứng xử sư phạm để không xảy ra hiện tượng vi phạm đạo đức nhà giáo.

3. Một số kiến nghị

Để các giải pháp trên có thể vận dụng thực hiện được trong thực tế, tác giả mạnh dạn đề xuất một số vấn đề với các cơ quan, đơn vị các cấp:

Đối với cấp ủy các cấp: Kiến nghị với cấp ủy Đảng cấp trên xem xét mở rộng đối tượng đặc thù tham gia đào tạo trung cấp lý luận chính trị là giáo viên giảng dạy môn xã hội, giáo viên được phân công nhiệm vụ chủ nhiệm lớp, phụ trách tổ tư vấn tâm lý, chủ nhiệm các câu lạc bộ; cán bộ phụ trách Đoàn (không cần phải quy hoạch giữ vị trí lãnh đạo, quản lý).

Đối với Sở Giáo dục - Đào tạo mỗi tỉnh:

Xây dựng và ban hành hướng dẫn xây dựng các tiêu chí đánh giá hiệu quả của hoạt động giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh ở các cấp trung học nói chung và cấp THPT nói riêng. 

Tạo điều kiện thuận lợi cho các trường để phát huy vai trò các nguồn lực (về tài chính, cơ sở vật chất, trang thiết bị, kiện toàn bộ máy tổ chức,...), trong đó chú trọng đến việc kiến nghị giải quyết vấn đề nhân sự vận hành hệ thống trang web của các trường và hướng dẫn, tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ để thực hiện giáo dục lý tưởng cách mạng, hoạt động trải nghiệm và giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. 

Tăng cường kiểm tra, giám sát nắm bắt kịp thời tình hình thực tế của các trường THPT nhằm giúp các trường chủ động tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý hoặc tham mưu Lãnh đạo Sở trong quản lý, chỉ đạo, điều hành có liên quan đến công tác giáo dục lý tưởng cách mạng cho học sinh.

Đối với tổ chức Đoàn Thanh niên:

Ban hành các văn bản hướng dẫn các hoạt động của công tác Đoàn và phong trào thanh niên trường học cần chú trọng hơn đến việc cụ thể hóa những nội dung giáo dục lý tưởng cách mạng phù hợp với đặc thù của địa phương.

Quan tâm hơn đến lãnh, chỉ đạo công tác phát triển Đảng trong đoàn viên thanh niên ưu tú là học sinh THPT./.