Bảo tồn và phát
huy các giá trị di sản văn hóa, góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã
hội của tỉnh
Bên
cạnh đó, Ninh Thuận có hệ thống các lễ hội, phong tục, tập quán, nghề thủ công
truyền thống, văn hóa, nghệ thuật dân gian của cộng đồng các dân tộc, như: Lễ hội
Katê, Ramưwan, nghệ thuật làm gốm truyền thống, dệt thổ cẩm; Lễ Bỏ mả với nghệ
thuật trình diễn Mã La của người Raglai; Lễ hội cầu ngư của ngư dân người Kinh
vùng ven biển; Cụm lễ hội đầu năm người Chăm; Lễ Ăn mừng lúa mới của người
Raglai; có 2 huyện được Thủ tướng Chính phủ công nhận Vùng An toàn khu và 11 xã
An toàn khu của Trung ương trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ.
Trong thời gian qua, công tác bảo tồn
và phát huy giá trị các di sản được sự quan tâm lãnh đạo của các cấp ủy Đảng và vai trò quản lý nhà
nước của các cơ quan chức năng. Từ đó, ý thức bảo vệ và phát
huy giá trị di sản văn hóa của chủ thể từng di sản văn hóa nói riêng và của
Nhân dân nói chung được cải thiện. Hệ thống di sản văn
hóa trên địa bản tỉnh được quan tâm đầu tư, nghiên cứu bảo tồn và phát huy giá
trị, góp phần
quan trọng thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển. Tuy nhiên, hiện nay nhận
thức về công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản chưa thật sự sâu sắc và
toàn diện; công tác hỗ trợ, ưu đãi cho Nghệ nhân
ưu tú, Nghệ nhân dân gian nắm giữ di sản văn hóa phi vật thể
chưa tương xứng; các lễ hội, phong tục tập quán, nghề truyền thống có nguy cơ mai một, thất truyền do sự thay đổi của môi trường sống, tập quán sản xuất và sinh hoạt.
Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý, bảo tồn và phát
huy các giá trị di sản văn hóa, góp phần vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã
hội của tỉnh, trong thời gian tới, tỉnh Ninh Thuận thực hiện tốt các nhiệm vụ
và giải pháp trọng tâm, như sau:
Thứ nhất, tiếp tục
nâng cao vai trò quản lý, định hướng của Đảng, Nhà nước và có chính sách về bảo
tồn, tôn tạo di sản phù hợp, hiệu quả; đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận
động Nhân dân tham gia bảo tồn làng nghề, đồng thời có chính sách, chế độ thích
đáng cho các nghệ nhân tài giỏi, những cá nhân và gia đình có công sức giữ gìn
tài sản văn hóa dân tộc; quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng nguồn
nhân lực làm công tác quản lý văn hóa, hoạt động văn hóa.
Thứ hai, đẩy mạnh
xã hội hóa công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Việc bảo tồn và
phát huy di sản văn hóa không chỉ trách nhiệm của ngành Văn hóa, thể thao và du
lịch mà là trách nhiệm của các cấp, các ngành, các tổ chức kinh tế, xã hội và mọi
tầng lớp Nhân dân. Tạo mọi điều kiện mở rộng nguồn đầu tư khai thác về tiềm
năng vật lực và tài lực trong xã hội, tham gia bảo tồn di sản văn hóa theo
phương châm Nhà nước và Nhân dân cùng làm; tiếp tục thực hiện tốt phân cấp quản
lý, bảo tồn di tích cho các địa phương phù hợp.
Thứ ba, thực hiện
tốt công tác kiểm kê, lập hồ sơ khoa học về di sản văn hóa phi vật thể và văn
hóa vật thể tại địa phương có làng nghề một cách khoa học bằng hệ thống tư liệu
hóa nhằm nhận diện và xác định mức độ tồn tại, giá trị và sức sống của từng
loại nghề trong cộng đồng, trên cơ sở đó đề xuất phương án bảo tồn, phát huy một
cách hiệu quả; ứng dụng công nghệ thông tin, khoa học và công nghệ trong công
tác quản lý, bảo tồn và phát huy di sản văn hóa.
Thứ tư, thực hiện nghiên
cứu, nhận diện, làm rõ giá trị các di sản văn hóa có trên địa bàn, ý nghĩa việc
bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa trong đời sống văn hóa xã hội hiện tại và tương lai.
Tăng cường tuyên truyền để Nhân dân và xã hội nhận thức đầy đủ nội dung và
giá trị các di sản văn hóa, lợi ích của di sản văn hóa mang lại đối với đời sống
và trong thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương; từ đó khơi thức
tình yêu, niềm tự hào của mỗi người khi được sở hữu những giá trị di sản đó; phát huy vai trò của cộng đồng
trong tự quản, bảo vệ và phát huy giá trị di sản. Tổ chức các hoạt
động trưng bày chuyên đề để phục vụ nhu cầu của công chúng nhằm
giới thiệu cho Nhân dân hiểu biết về di sản văn hóa của mình, đồng thời giới
thiệu, quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Ninh Thuận.
Thứ năm, có biện
pháp giúp đồng bào bảo tồn các di sản văn hóa, bảo tồn phát huy nghề và làng
nghề truyền thống. Nghiên cứu chọn một số lễ hội truyền thống của đồng bào
Raglai, đồng bào Chăm, một số làng, xã tiêu biểu có phong cảnh thiên nhiên và
ngành nghề thủ công truyền thống tiêu biểu để lập dự án bảo tồn, gắn với phát triển
du lịch bằng các loại hình du lịch lễ hội, làng nghề, du lịch sinh thái vùng đồng
bào dân tộc thiểu số, tạo ra những sản phẩm du lịch văn hóa mang giá trị độc
đáo, khác biệt.
Thứ sáu, tập trung quy hoạch
hệ thống di tích trên địa bàn tỉnh, huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực đầu tư cho sự
phát triển văn hóa; có kế hoạch trùng tu, tôn tạo, bảo tồn các di sản đảm bảo
giữ gìn tối đa, hài hòa giữa không gian văn hóa, cảnh quan môi trường và
các yếu tố gốc cấu thành di tích. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các
hành vi vi phạm liên quan thuộc tính di tích; kịp thời biểu dương, khen thưởng
cá nhân, các tổ chức điển hình, tiêu biểu trong công tác bảo tồn và phát huy
các giá trị di sản.
Thứ
bảy, đẩy mạnh mở rộng liên kết, hợp tác quốc tế về văn hóa, du lịch;
tiếp tục làm sâu sắc hơn quan hệ, hợp tác, giao lưu văn hóa giữa Ninh Thuận và Ấn
Độ; mời gọi doanh nghiệp khảo sát, đầu tư du lịch, nhất là các sản phẩm du lịch
độc đáo, mang bản sắc văn hóa, vùng đất, con người Ninh Thuận; thực hiện nghiêm
việc phát triển du lịch bền vững gắn với bảo tồn và phát huy các giá trị di sản
văn hóa.
Bảo tồn và phát
triển bền vững nghệ thuật làm gốm của người Chăm ở Bàu Trúc
Hiện nay, trong xu thế toàn cầu hóa và
cách mạng công nghiệp lần thứ tư tiếp tục diễn ra mạnh mẽ, các hoạt động giao
lưu, hội nhập và phát triển văn hóa giữa các vùng, miền, quốc gia, dân tộc trên
thế giới tiếp tục được đẩy mạnh. Bên cạnh đó, tác động tiêu cực của mặt trái
kinh tế thị trường làm cho văn hóa nói chung nhiều mặt bị xuống cấp và các di sản
văn hóa bị mai một, thất truyền. Trước yêu cầu đó, tỉnh Ninh Thuận xác định
công tác bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa là một trong những nhiệm
vụ cấp bách, là động lực, sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm cho sự phát triển
bền vững của tỉnh nhà; góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng Ninh Thuận:
"Đến năm 2030, trở thành tỉnh có mức thu nhập bình quân thuộc nhóm trung
bình cao của cả nước; đến năm 2045, trở thành tỉnh phát triển toàn diện, có thu
nhập cao".