Phát huy giá trị lịch sử của 60 năm chiến thắng trận đầu trong xây dựng Hải quân nhân dân Việt Nam

                             Tàu chiến đấu Hải quân nhân dân Việt Nam đánh trả máy bay Mỹ                                                                                                   tại Lạch Trường - Thanh Hoá ngày 5/8/1964. Ảnh Tư liệu                                                            

Cách đây tròn 60 năm, ngày 2 và 5 tháng 8 năm 1964, Hải quân nhân dân Việt Nam sau 9 năm xây dựng trong hòa bình, lần đầu tiên ra quân chiến đấu đã dũng cảm, kiên cường đánh đuổi tàu khu trục Ma-đốc (Maddox) của Đế quốc Mỹ ra khỏi vùng biển nước ta; cùng với quân dân miền Bắc chiến đấu anh dũng, bắn rơi 8 máy bay hiện đại của Mỹ, bắn bị thương nhiều chiếc khác. Sự kiện đánh đuổi tàu khu trục Ma-đốc, tiêu diệt máy bay hiện đại của đế quốc Mỹ xâm lược có ý nghĩa, giá trị to lớn trong lịch sử xây dựng, chiến đấu của quân đội ta và quá trình xây dựng, chiến đấu, chiến thắng, trưởng thành của Hải quân nhân dân Việt Nam.

Đêm 31 tháng 7, rạng sáng ngày 01 tháng 8 năm 1964, tàu khu trục Ma-đốc của Mỹ xâm phạm vào vùng biển Quảng Bình, sau đó tiến lên phía Bắc, điều tra các mạng lưới bố phòng của ta ở khu vực đèo Ngang, Hòn Mát, Hòn Mê, Lạch Trường. Có nơi tàu này đi cách bờ chỉ khoảng 6 hải lý, vòng đi vòng lại nhiều lần để quan sát thăm dò lực lượng và sự bố phòng của ta. Tất cả các hành động trên của tàu Ma-đốc Mỹ đều bị các đơn vị ra đa, quan sát mắt của ta theo dõi chặt chẽ và kịp thời báo cáo lên cấp trên.

Sau 9 năm xây dựng, đây là trận đầu tiên Hải quân nhân dân Việt Nam ra quân chiến đấu trực tiếp với tàu chiến lớn và nhiều máy bay hiện đại của đế quốc Mỹ. Với số lượng tàu ít và nhỏ bé, chỉ có ba tàu phóng lôi, còn nhiều hạn chế về tính năng kỹ thuật, lại trong tình huống chiến đấu hoàn toàn độc lập, không có lực lượng hỗ trợ, nhưng cán bộ, chiến sĩ ta đã anh dũng kiên cường tiến công tàu khu trục và đánh trả máy bay của địch; khẳng định ý chí dám đánh, quyết đánh thắng giặc Mỹ xâm lược của quân dân miền Bắc nói chung và của Hải quân nhân dân Việt Nam nói riêng. Đó là lời cảnh cáo đối với hải quân, không quân Mỹ nếu chúng tiếp tục xâm phạm vào vùng biển, vùng trời của Việt Nam thì nhất định sẽ bị giáng trả thích đáng.

Đánh trả máy bay Mỹ trong ngày 05 tháng 8 năm 1964: Ngay sau khi tàu Ma-đốc bị đánh đuổi khỏi vùng biển của ta trong ngày 02 tháng 8 năm 1964, thì đêm mồng 04 tháng 8 năm 1964, bọn đầu sỏ trong chính quyền Mỹ đã dựng lên cái gọi là “sự kiện Vịnh Bắc Bộ” lấy cớ để mở chiến dịch “trả đũa” mang tên “Mũi tên xuyên” (Operation Pierce Arrow). Ngày 05 tháng 8, chúng sử dụng tối đa lực lượng máy bay ở hai biên đội tàu sân bay Con-xten-lây-sơn (Constellation) và Ti-cơn-đê-rô-ga (Ticonderoga) gồm hàng chục máy bay tiêm kích và cường kích hiện đại, chia làm 3 đợt bất ngờ tấn công gần như cùng một lúc vào các mục tiêu kinh tế và hầu hết các căn cứ, kho tàng, nơi trú đậu tàu của hải quân ta suốt dọc ven biển từ Cảng Gianh (Quảng Bình); Cửa Hội, Vinh, Bến Thủy (Nghệ An); Lạch Trường (Thanh Hóa) đến Hòn Gai, Bãi Cháy (Quảng Ninh), hòng tiêu diệt lực lượng hải quân của ta, mở đầu kế hoạch chiến tranh phá hoại quy mô lớn đối với miền Bắc nước ta mà chúng đã vạch sẵn từ trước.

          Cùng với thành tích đánh đuổi tàu khu trục Ma-đốc ngày 02 tháng 8, chiến thắng ngày 05 tháng 8 năm 1964 đã trở thành chiến công đầu tiêu biểu, mở đầu trang sử anh hùng trong lịch sử xây dựng, chiến đấu, chiến thắng và trưởng thành của Hải quân nhân dân Việt Nam. Với chiến công vẻ vang trên, Quân chủng Hải quân đã được Đảng, Quốc hội và Chính phủ tặng thưởng 01 Huân chương Quân công hạng Nhì; các đơn vị và cán bộ, chiến sĩ được tặng thưởng 05 Huân chương Quân công hạng Ba, 142 Huân chương Chiến công các hạng. Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam tặng tuổi trẻ Hải quân 20 lá cờ “Chiến công oanh liệt - Truyền thống vẻ vang”.

Trực tiếp theo dõi trận chiến đấu đánh trả máy bay Mỹ của Hải quân ta tại vùng biển, vùng trời Bãi Cháy (Quảng Ninh) chiều ngày 05 tháng 8 năm 1964, Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã biểu dương chiến công của Hải quân: “Tôi rất tự hào về tinh thần chiến đấu của Hải quân ta. Chiến thắng này của các đồng chí có ý nghĩa to lớn lắm, tôi sẽ báo cáo với Trung ương Đảng và Chính phủ những điều tai nghe, mắt thấy về tinh thần anh dũng tuyệt vời của các đồng chí”. Khi đến thăm Phân đội 3 tàu phóng lôi vừa đánh đuổi tàu khu trục Ma-đốc của đế quốc Mỹ trở về, Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị đã biểu dương: “Tinh thần chiến đấu dũng cảm của các đồng chí thể hiện ý chí quyết chiến, quyết thắng, dám đánh và biết đánh thắng kẻ thù hơn ta về nhiều mặt, biểu hiện tinh thần kiên quyết chấp hành mệnh lệnh, thực hiện nhiệm vụ triệt để, dũng cảm và mưu trí của bộ đội Hải quân, giáng một đòn vào uy thế của hải quân Mỹ, đồng thời cổ vũ mạnh mẽ ý chí dám đánh và quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược của quân và dân cả nước ta”.

Ngày 07 tháng 8 năm 1964, Bộ Quốc phòng tổ chức Lễ tuyên dương công trạng của bộ đội Hải quân và Phòng không - Không quân, Chủ tịch Hồ Chí Minh đến dự và khen ngợi: “Các chú đã chiến đấu rất dũng cảm, đã bắn rơi 08 chiếc máy bay của Mỹ và bắn hỏng ba chiếc... Các chú đã bắt sống phi công Mỹ, đánh đuổi tàu chiến Mỹ ra khỏi vùng biển nước ta. Như vậy là rất tốt”. Một năm sau đó, ngày 05 tháng 8 năm 1965, nhân dịp kỷ niệm một năm ngày Chiến thắng trận đầu, Bác Hồ đã gửi thư khen bộ đội Hải quân: “Tuy còn non trẻ, nhưng nhờ có sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, sự tin yêu giúp đỡ của nhân dân, sự cố gắng không ngừng của mình, Hải quân đã anh dũng chiến đấu, tích cực diệt địch, bắn rơi máy bay và đánh đuổi tàu chiến Mỹ, đoàn kết lập công, bảo vệ nhân dân, bảo vệ vùng trời và vùng biển của Tổ quốc. Các chú đã nêu cao truyền thống anh hùng của dân tộc ta”.

Ngày 02 và 05 tháng 8 năm 1964 trở thành một mốc son có ý nghĩa quan trọng, tự hào trong lịch sử của Quân chủng Hải quân và lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước của nhân dân ta. Đây là “Chiến thắng trận đầu” của Hải quân nhân dân Việt Nam đồng thời cũng là Chiến thắng trận đầu trong chống chiến tranh phá hoại, bảo vệ miền Bắc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Chiến thắng trận đầu ngày 02 và 05 tháng 8 năm 1964 là chiến thắng của sức mạnh chính trị tinh thần toàn dân tộc và ý chí quyết tâm chiến đấu dám đánh, quyết đánh, biết đánh thắng giặc Mỹ xâm lược của Hải quân nhân dân Việt Nam và quân dân miền Bắc nước ta; là biểu tượng của bản lĩnh Việt Nam kiên cường bất khuất và dân tộc yêu tự do, độc lập, không bao giờ chịu khuất phục trước kẻ thù xâm lược; của trí tuệ, lòng yêu nước, căm thù giặc và nghệ thuật quân sự Việt Nam được kế thừa, phát triển trong thời đại Hồ Chí Minh.

Chiến thắng đã tô thắm thêm truyền thống của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng; tiếp tục khẳng định sự đúng đắn trong lãnh đạo, chỉ đạo chiến lược tài tình, sáng suốt của Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh ngay từ khi Mỹ tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam. Đồng thời khẳng định về sự rèn luyện bản lĩnh, ý chí quyết tâm, lòng dũng cảm kiên cường, tinh thần cảnh giác cách mạng, chủ động, mưu trí sáng tạo, vượt qua khó khăn gian khổ, ác liệt của bộ đội Hải quân, quyết tâm đánh thắng kẻ thù mạnh hơn ta nhiều lần, có trang bị vũ khí hiện đại, khi chúng liều lĩnh xâm phạm chủ quyền vùng trời, vùng biển của Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

Chiến thắng trận đầu là thắng lợi của đường lối chiến tranh nhân dân toàn dân, toàn diện, tự lực cánh sinh, dựa vào sức mình là chính; của nghệ thuật quân sự “lấy ít địch nhiều, lấy yếu đánh mạnh”, đánh địch bằng vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện có; là thắng lợi của trí thông minh và lòng dũng cảm của quân và dân ta trong cuộc đọ sức quyết liệt với sức mạnh của hải quân và không quân hiện đại của giặc Mỹ. Đây là chiến công tiêu biểu đầu tiên có ý nghĩa hết sức quan trọng, tạo tiền đề thuận lợi, cổ vũ động viên khí thế tiến công của quân và dân ta quyết tâm đánh bại các bước “leo thang” chiến tranh của đế quốc Mỹ, bảo vệ vững chắc hậu phương lớn miền Bắc, sát cánh cùng tiền tuyến lớn miền Nam tạo nên sức mạnh tổng hợp của cách mạng để đánh thắng Mỹ, ngụy, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.   Chiến thắng tạo được tiếng vang lớn trên thế giới về dân tộc Việt Nam nhỏ bé nhưng đã hạ gục uy thế của “không lực Hoa Kỳ” ngay từ trận đầu chúng tiến hành mở rộng chiến tranh ra miền Bắc Việt Nam, đã đem lại lòng tin và niềm phấn khởi cho hàng triệu người đang đấu tranh cho độc lập dân tộc, dân chủ, hòa bình và tiến bộ trên thế giới. Đây là chiến thắng khởi đầu cho những chiến công oanh liệt của quân và dân miền Bắc trong chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ bảo vệ miền Bắc xã hội chủ nghĩa; đồng thời cũng là khởi đầu trang sử hào hùng của Hải quân nhân dân Việt Nam với những chiến công vang dội sau này đã đi vào lịch sử dân tộc, tô thắm lịch sử Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng và trở thành biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng.

                             Lễ kỷ niệm 60 năm Chiến thắng trận đầu của Hải quân Nhân dân Việt Nam                                           và quân dân miền Bắc (ngày 2 và 5/8/1964 – ngày 2 và 5/8/2024). Ảnh Báo Hải quân

Để tiếp tục phát huy những giá trị lịch sử của Chiến thắng trận đầu trong sự nghiệp quản lý, bảo vệ chủ quyền biển, đảo Tổ quốc trong tình hình mới cần thực hiện tốt các nội dung sau:

Một là, tiếp tục giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội. Quán triệt, thực hiện đúng đường lối của Đảng về quân sự, quốc phòng, về bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; tăng cường công tác giáo dục, tuyên truyền sâu rộng về vị trí, vai trò của biển, đảo trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; về những chiến công tiêu biểu của Quân chủng Hải quân anh hùng, truyền thống vẻ vang của Quân chủng, làm cơ sở để xây dựng Quân chủng thực sự vững mạnh về chính trị, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao trong tình hình mới.

Hai là, tập trung xây dựng Đảng bộ Quân chủng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, thực sự là hạt nhân lãnh đạo chính trị, lực lượng chiến đấu trung thành, tin cậy của Đảng. Chủ động, nhanh nhạy, kiên quyết đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu chống phá, âm mưu “diễn biến hòa bình” và “phi chính trị hóa” Quân đội” của các thế lực thù địch; giữ vững và tăng cường sự đoàn kết thống nhất trong Đảng bộ và toàn Quân chủng. Tiếp tục quán triệt, triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng; Chỉ thị 05-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XII) về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Chú trọng phát huy vai trò nêu gương của đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ chủ trì các cấp, đồng thời tích cực nhân rộng những cách làm hay, các mô hình sáng tạo, điển hình tiên tiến, tạo thành phong trào hành động cách mạng thiết thực, hướng vào thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ.

Ba là, tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên vững mạnh, xây dựng cấp ủy với xây dựng đội ngũ cán bộ chủ trì, đáp ứng mục tiêu, yêu cầu xây dựng Quân chủng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong tình hình mới. Đội ngũ cán bộ, đảng viên là nhân tố hàng đầu quyết định mọi thắng lợi, vì vậy, Đảng ủy, Bộ Tư lệnh Quân chủng và cấp ủy chỉ huy các cấp tiếp tục quán triệt sâu sắc những vấn đề có tính nguyên tắc về công tác cán bộ và đào tạo cán bộ nói riêng, bảo đảm đội ngũ cán bộ trong Quân chủng có đủ số lượng, cơ cấu hợp lý, cân đối, đồng bộ, chất lượng ngày càng cao. Xây dựng đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với Nhân dân; có phẩm chất đạo đức, lối sống trong sạch, có ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm, tinh thần trách nhiệm cao; có trình độ kiến thức, năng lực lãnh đạo, chỉ huy, chuyên môn nghiệp vụ giỏi, sẵn sàng hy sinh bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc trong tình hình mới.

Bốn là, tăng cường công tác giáo dục truyền thống, tuyên truyền, nâng cao nhận thức chính trị, trình độ chuyên môn, xây dựng bản lĩnh chính trị kiên định vững vàng cho đội ngũ cán bộ, chiến sĩ Hải quân trước mọi hoàn cảnh, sẵn sàng nhận nhiệm vụ, dám hy sinh để bảo vệ chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa của Tổ quốc. Đẩy mạnh công tác phối hợp tuyên truyền sâu rộng trong mọi tầng lớp nhân dân, các cấp, các ngành về vị trí vai trò của biển, đảo Việt Nam trong lịch sử dựng nước và giữ nước; về những chiến công tiêu biểu của Quân chủng Hải quân anh hùng; xây dựng niềm tự hào dân tộc, tạo sự đồng thuận trong huy động sức mạnh của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân trong quá trình hiện đại hóa Hải quân; xây dựng thế trận lòng dân, thế trận chiến tranh nhân dân trên biển; khuyến khích, hỗ trợ, làm điểm tựa cho ngư dân vươn khơi, bám biển, chấp hành nghiêm pháp luật khi khai thác hải sản trên biển. Từ đó tạo được thế trận vững chắc giữa biển đảo với đất liền, giúp cán bộ, chiến sĩ đang ngày đêm canh giữ nơi đảo xa an tâm, vững vàng, tin tưởng, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ. Đây là cơ sở quan trọng để xây dựng Hải quân nhân dân Việt Nam thực sự vững mạnh về chính trị, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong giai đoạn hiện nay.

Năm là, sức mạnh chiến đấu của Hải quân do nhiều yếu tố tạo thành, song con người là nhân tố quyết định, vũ khí trang bị kỹ thuật là yếu tố quan trọng. Trong những năm qua, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng đã đầu tư mua sắm, đóng mới tàu thuyền, trang bị kỹ thuật hiện đại cho Hải quân. Song, để đáp ứng yêu cầu bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc trong tình hình mới, cần tiếp tục đầu tư trang bị cho Hải quân những loại vũ khí trang bị kỹ thuật hiện đại; đẩy mạnh đầu tư nghiên cứu chế tạo các loại vũ khí, trang bị đặc chủng đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ, sẵn sàng đánh trả và giành thắng lợi trong mọi tình huống. Qua đó, giúp cán bộ chiến sĩ thực sự an tâm với nhiệm vụ được giao, xác định rõ hơn trách nhiệm trong quản lý, khai thác vũ khí trang bị kỹ thuật, sẵn sàng trước mọi hành động xâm phạm đến chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc.

Sáu là, công tác đối ngoại quân sự giữ vai trò quan trọng trong xây dựng Hải quân thực sự vững mạnh về chính trị. Trong những năm qua, hoạt động đối ngoại quân sự đã chủ động, tích cực và từng bước được phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu, triển khai có hiệu quả trên nhiều lĩnh vực với nhiều hình thức phong phú, góp phần củng cố, tăng cường và phát triển quan hệ hữu nghị hợp tác với hải quân các nước trong khu vực và trên thế giới, nâng cao vị thế của Hải quân nhân dân Việt Nam trên trường quốc tế, tạo thế an ninh vững chắc từ bên ngoài, ngăn ngừa các nguy cơ xung đột, duy trì và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, an ninh và hợp tác trên các vùng biển của Tổ quốc. Đồng thời, tăng cường khả năng phối hợp hoạt động quốc tế và mở rộng giao lưu hội nhập, triển khai hiệu quả việc cải tiến trang bị vũ khí, nâng cao trình độ khoa học kỹ thuật, thúc đẩy nhanh tiến trình xây dựng Quân chủng cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Thời gian tới, cần đưa hoạt động đối ngoại quân sự lên tầm cao mới, làm cơ sở, động lực để nâng cao trình độ mọi mặt, nhất là bản lĩnh chính trị cho cán bộ, chiến sĩ...

Bảy là, tiếp tục thực hiện tốt chính sách xã hội đối với gia đình quân nhân, người có công với cách mạng. Đây là việc làm đóng vai trò quan trọng, có ý nghĩa to lớn trong quá trình xây dựng Hải quân vững mạnh về chính trị, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Đó là việc quan tâm, chăm lo đến hậu phương gia đình cán bộ, chiến sĩ đã và đang làm nhiệm vụ ở những nơi “đầu sóng ngọn gió”, động viên họ an tâm hơn với nhiệm vụ, sẵn sàng hy sinh để bảo vệ chủ quyền biển, đảo. Thời gian tới, cần đẩy mạnh công tác giáo dục, tuyên truyền, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành trong việc hoàn thiện chính sách đối với bộ đội Hải quân, gia đình quân nhân, người có công với cách mạng. Tiếp tục sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các chính sách xã hội cơ bản đối với Hải quân, kết hợp đề xuất các chính sách đặc thù có tính đột phá đối với các đối tượng làm nhiệm vụ ở những nơi khó khăn gian khổ, nơi đảo xa, lực lượng làm nhiệm vụ ở vùng sâu, vùng xa…

Kỷ niệm 60 năm Chiến thắng trận đầu là dịp tốt để chúng ta ôn lại về chiến công tiêu biểu xuất sắc đầu tiên của Hải quân nhân dân Việt Nam và quân dân miền Bắc trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước; nâng cao niềm tự hào, trân trọng, tôn vinh những công lao, cống hiến hy sinh của các thế hệ đi trước, tiếp tục nhân lên ý nghĩa giá trị to lớn của sự kiện lịch sử vẻ vang, những bài học kinh nghiệm quý báu trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và xây dựng Hải quân nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; tiếp tục củng cố xây dựng niềm tin vững chắc, bản lĩnh chính trị, ý chí quyết tâm, tinh thần cảnh giác cách mạng, hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ, sẵn sàng đập tan âm mưu, thủ đoạn của kẻ địch trên hướng biển, quản lý và bảo vệ vững chắc chủ quyền biển, đảo, thềm lục địa thiêng liêng của Tổ quốc.