Du lịch hạt nhân không
phải là một khái niệm mới lạ ở nhiều quốc gia. Đây là hình thức tổ chức các
chuyến tham quan tại các cơ sở năng lượng hạt nhân, nơi du khách có thể tìm hiểu
về công nghệ, lịch sử và vai trò của năng lượng hạt nhân trong sự phát triển bền
vững của thế giới. Mô hình này không chỉ cung cấp kiến thức khoa học hữu ích
mà còn tạo nên sức hút du lịch độc đáo, mang lại lợi ích kinh tế và xã hội lớn.
Trung Quốc là một
trong những quốc gia tiên phong trong việc mở cửa các nhà máy điện hạt nhân để
phục vụ du lịch. Hiện nay, có tới 9 nhà máy điện hạt nhân trên khắp Trung Quốc
đã mở cửa cho công chúng tham quan. Các chương trình tham quan tại đây bao gồm
việc giới thiệu về quy trình vận hành, công nghệ tiên tiến và các biện pháp an
toàn của nhà máy. Những chuyến tham quan này không chỉ giúp người dân hiểu rõ
hơn về năng lượng hạt nhân mà còn tạo ra doanh thu không nhỏ từ du lịch. Thành
công của Trung Quốc đã chứng minh rằng, nhà máy điện hạt nhân không phải là rào
cản cho ngành du lịch mà ngược lại, có thể trở thành điểm đến hấp dẫn.
Buổi lễ ra mắt tour "Du lịch hạt
nhân" của nhà máy điện hạt nhân Ninh Đức, tỉnh Phúc Kiến. Ảnh: Chinanews
Tại Hoa Kỳ, Lò phản
ứng B (B Reactor) ở Hanford, Washington, được coi là lò phản ứng hạt nhân quy
mô lớn đầu tiên trên thế giới. Nơi đây hiện là một phần của Khu bảo tồn lịch sử
Manhattan Project và mở cửa cho các tour tham quan có hướng dẫn. Du khách có cơ
hội tìm hiểu về lịch sử phát triển năng lượng hạt nhân cũng như vai trò của lò
phản ứng này trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh. Sự kết hợp giữa giáo dục và du lịch
tại đây đã mang lại những trải nghiệm độc đáo, thu hút đông đảo du khách trong
và ngoài nước.
Du khách đang nghe thuyết minh về quy
trình Lò phản ứng B (B Reactor) sản xuất ra Plutonium. Ảnh: NPS/BURGHART
Ở Philippines, nhà máy
điện hạt nhân Bataan, mặc dù chưa đưa vào hoạt động nhưng chính quyền địa
phương đã nhạy bén, chuyển đổi thành điểm đến du lịch. Tại đây, du khách có thể
khám phá cấu trúc và thiết kế của nhà máy, qua đó hiểu rõ hơn về những thách thức
và cơ hội trong việc phát triển năng lượng hạt nhân của quốc gia này. Mô hình
này cho thấy rằng, ngay cả các cơ sở chưa vận hành cũng có thể được khai thác
hiệu quả cho mục đích giáo dục và du lịch nếu có chiến lược phát triển hợp lý.
Du khách tham quan, nghe giới thiệu về
Nhà máy điện hạt nhân Bataan (Philipines) trong ngày mở cửa (11/6/2011). Ảnh: media.greenpeace.org
Nhật Bản, sau chuỗi
sự cố động đất, sóng thần ở Fukushima năm 2011, Chính phủ đã tập trung phục hồi
khu vực này không chỉ để đảm bảo an toàn mà còn nhằm phát triển du lịch giáo dục.
Các tour tham quan tại đây giúp du khách hiểu thêm về bài học từ thảm họa, các
biện pháp cải thiện môi trường cùng những tiến bộ trong công nghệ năng lượng hạt
nhân. Đây là một minh chứng rõ ràng rằng, ngay cả những khu vực chịu ảnh hưởng
nặng nề nhất cũng có thể hoàn toàn được khắc phục và trở thành biểu tượng
cho sự phục hồi và phát triển.
Du khách đang tham quan khu vực nhà máy
điện hạt nhân Fukushima, tại đây, mọi người có thể tiếp cận 96% khuôn viên mà
không cần mặc đồ bảo hộ. (Ảnh: Japanwondertravel)
Trở lại với Ninh Thuận,
một vùng đất không chỉ có tiềm năng phát triển năng lượng mà còn là địa phương
giàu thế mạnh về du lịch, với cảnh quan thiên nhiên đẹp và văn hóa đặc sắc. Mặc
dù hiện nay chỉ mới dừng ở chủ trương tái khởi động dự án xây dựng nhà máy điện
hạt nhân ở tỉnh ta, việc có gắn kết quá trình xây dựng, vận hành nhà máy với các
tour tham quan, du lịch hay không là điều chưa được nhắc đến. Tuy nhiên, với
cách tiếp cận và thực thi hiệu quả ở một số quốc gia như đã nêu trên, chúng
ta tin tưởng rằng nếu có sự đầu tư và tính toán hợp lý thì việc xây dựng nhà
máy điện hạt nhân trên địa bàn tỉnh là hoàn toàn có thể kết hợp với phát triển
du lịch khoa học và giáo dục. Nếu điều này trở thành hiện thực, chúng ta có
thể hình dung rằng, việc mở cửa nhà máy điện hạt nhân để đón du khách không chỉ
giúp quảng bá hình ảnh của Ninh Thuận như một trung tâm phát triển khoa học –
công nghệ hiện đại, mà còn mang lại cơ hội giáo dục cộng đồng về năng lượng sạch.
Các tour tham quan tại đây có thể được thiết kế với nội dung phong phú, từ giới
thiệu công nghệ hạt nhân, quy trình vận hành, đến các chương trình tương tác thực
tế.v.v. Điều này sẽ giúp người dân và du khách hiểu rõ hơn về vai trò của năng
lượng hạt nhân trong việc đảm bảo an ninh năng lượng và góp phần quan trọng trong
việc phát triển bền vững cho tỉnh, cho đất nước.
Lãnh đạo UBND tỉnh báo
cáo với Tổng Bí thư Tô Lâm về hiện trạng sử dụng đất trong vùng dự án Điện hạt
nhân Ninh Thuận. Ảnh: Thiện Nhân
Từ những thành công của
các mô hình du lịch hạt nhân trên thế giới cho thấy, đây là một hướng đi khả
thi và mang lại nhiều lợi ích. Với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật, việc xây dựng nhà máy điện hạt nhân ở Ninh Thuận không chỉ là cơ hội phát triển năng lượng mà
còn có thể mở ra một hình thức du lịch mới mẻ và hiệu quả. Điều này là hoàn
toàn khả thi, bởi vì các nhà máy điện hạt nhân thế hệ mới hiện nay được thiết
kế với tiêu chuẩn an toàn cao nhất, loại bỏ những nguy cơ ô nhiễm môi trường
hay ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng. Vì vậy, những ý kiến băn khoăn về ảnh hưởng của Nhà máy điện hạt nhân đến
du lịch cần được xem xét một cách đầy đủ hơn, thay vì lo ngại thì chúng ta nên
có cái nhìn khách quan và toàn diện hơn về dự án này, đồng thời ủng hộ các giải
pháp phát triển bền vững kết hợp giữa năng lượng và du lịch. Trong tương lai, Ninh
Thuận hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu tiên phong trong lĩnh vực du lịch hạt
nhân tại Việt Nam, đưa địa phương vươn xa trên bản đồ du lịch quốc tế./.